Analiz: Küresel ekonominin tektonik plakaları değişiyor: 2022

Merhaba, 

Yaşam maliyeti krizinin ötesinde, daha geniş eğilimlerde önemli değişiklikler yaşanıyor. Demografi, jeopolitik, çevresel maliyetler ağır basarken parasal hızlı düzeltmeler artık yeterli değil; daha derin reformlara gereksinim var.

İngiltere’de Shannon ailesinin 33 yıllık ticaretin arkasından Londra’nın işlek South Circular yolunun hemen dışındaki merkezlerinin kapatıldığını yaptığı açıkladığında, müşterilere verdikleri bildiri dikkat cazibeli olmalı. Sosyal medyadan duyurdukları mesajda “Daha da gençleşmiyoruz ve çocuklarımızın kendi kariyerleri var, ULEZ (yerel emisyon vergisi), Brexit, artan mamüllerin maliyeti, yığın sıkıntısı, daha azca müşterinin kapıdan girmesi, sıcak hava, soğuk hava ve durgunluk yaklaşıyor” dedi.

Shannon’lar tarafından belirtilen yerel zorluklar, küresel ekonomide bugünün yaşam maliyeti krizinin oldukça ötesine geçen daha büyük sorunların varlığına işaret etmekte.

İşgücü piyasası dünyanın hemen her yerinde baby boomers emekli çok değişiyor; aşırı hava koşullarının niçin olduğu bozulma; iklim eyleminin maliyeti; daha değişken jeopolitik ve dünya ticareti için belirsiz bir gelecek: Tüm bunlar, birtakım siyaset yapıcıların kalıcı bir biçimde dünya ekonomisini daha pahalı hale dönüştüreceğini inandıkları büyük eğilimler.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, bu ay Brüksel’de düzenlenen bir etkinlikte yaptığı açıklamada, “Tektonik plakalar değişmiş olduğu için ekonominin iyi mi şekilleneceği konusunda büyük bir belirsizlik var” derken bu değişimin de “acı olacağını” söyledi.

Bu noktaya iyi mi geldiğimiz, dünya merkez bankacılarına, geçen ay Wyoming’deki senelik toplantılarında, merkez bankalarının bankacısı olarak malum Uluslararası Ödemeler Bankası’nın (BIS) başkanı Agustin Carstens tarafından ortaya kondu.

Carstens’e nazaran, 1990’lardan itibaren dünya ekonomisinin çoğu, istikrarlı jeopolitik, teknolojik gelişmeler, küreselleşmede bir sıçrama ve geniş bir işgücü havuzu da dahil olmak üzere iyi huylu kuyruk rüzgarları sayesinde otuz yıllık sağlam, düşük enflasyonlu büyümenin keyfini çıkardı.

Ancak hükümetler gelecek için yatırım ve reformlar yapma zamanını değerlendirmek yerine, daha çok büyümeyi kovalamak için borç aldılar. Küreselleşme birkaç insanı çok zengin ederken, milyonlarca insanı daha fena duruma soktu.

2008/09 mali krizi, pandemi ve Ukrayna savaşı, ucuz borç ve tam zamanında tedarik zincirleri tarafınca körüklenen bu büyümenin ne kadar duyarlı bulunduğunu ortaya koydu. Şimdi, daha büyük korku, her şeyi havada tutan kuyruk rüzgarlarının fırtınaya dönüşmesi.

Emek açığı

Demografiyi ele alalım. İkinci Dünya Savaşı’nın sonu ile 1964 arasında dünyaya gelen ABD’li “baby boomers” neslinin hepsi 2030 yılına kadar emekli olurken, Avrupa’da yaşlı insanoğlu 2060’tan itibaren 2: 1 oranında gençlerden daha fazla olacak; Çin’de, 65 yaş üstü payı 1950’lerden bu yana üç katına çıktı.

Ekonomistler Charles Goodhart ve Manoj Pradhan’ın “büyük demografik tersine dönüş” teorisi – yaşlanmanın emek güçlerini küçülteceği ve böylece enflasyonist olduğunu kanıtlayacağı – fiyat baskıları 2020’de yükselmeye başlamadan ilkin oldukca az dikkat çekmişti.

Ancak şimdi, ABD Federal Rezervi, pandemiden bu yana işgücüne katılımda görülen büyük düşüşün yarısının, baby boomers’ın emekli olmasına bağlı olduğuna dikkat çekiyor.

Richmond Federal Rezerv Bankası Başkanı Thomas Barkin, ağustos ayında Reuters’e verdiği röportajda, “Bence geri dönüp emek piyasasının daralacağı bir ortama doğru gidip gitmediğimiz sorusunu sormalısınız” dedi ve bunun karşılığında para politikasının daha sıkı olmasını gerektirebileceğini de sözlerine ekledi.

Anti-Ticaret Refleksi

Bazıları demografi ve enflasyon arasındaki bağlantının nihayetinde kendi kendini dengelediğini korumak için çaba sarfediyor. Ülkesi ekonomide en süratli yaşlanma hızına hazırlanan Kore Merkez Bankası, nihayetinde yaşlı bir nüfusun bir ekonomideki talebi azalttığına ve böylece ücretleri ve tutarları aşağı çektiğine inanıyor.

Bununla birlikte, bu, Çin’in yükselişinden bu yana geçen yirmi yıl arasında ucuz ve kolayca bulunabilen tüketim malları akışı yaratan dünya ticaretinde ne olacağına bağlı olabilir.

Küreselleşmenin ölümüyle alakalı haberler abartılı olsa da, her yerde iç fiyatları sınırlamak için güvenilebilecek özgür mal akışında geri çekilmenin aleni işaretleri var.

IMF’den Georgieva, pandemi ve şimdi Ukrayna savaşı sebebiyle küresel arz kesintilerinin birtakım durumlarda şirketleri arz tedarikinde güvenliğini en düşük maliyete gore önceliklendirmenin arttığını ve bunun kaçınılmaz olarak işleri daha pahalı hale getiren bir hareket olduğunu söylemiş oldu.

Bu arada Çin ekonomisi yavaşlıyor ve liderleri odağı dış ticaretten iç reforma çevirdi. Diğer yanda Avrupa’nın ihracat devi Almanya şimdi Asya’nın süper gücüne olan bağımlılığını azaltmak istiyor.

Küreselleşmenin bazılarına ötekilerden daha fazla yarar sağlamış olduğu algısı, Brexit’e yol açan, ancak başka yerlerde siyaseti de etkileyen faktörlerin karışımından biri olan “geride bırakılmış” hisseden bir seçmen kategorisine yol açtı.

Dartmouth Koleji’nden ticaret tarihçisi Douglas Irwin’e nazaran, ABD siyasetinde artık iki partili bir ticaret karşıtı refleks var ve harbiden küresel ticaret yanlısı bir başkan, 2009’daki George W. Bush’tan bu yana Beyaz Saray’da oturmadı. Brüksel’deki Bruegel düşünce kuruluşu etkinliğinde “Böyle bir durumda, bundan süratli bir halde çıkmak fazlaca zor,” dedi.

İrtifa Kaybetmek

Tüm bunlara ayrıca, iklim değişikliğiyle mücadelenin bizi daha pahalı bir dünyaya itip itmediği, nasıl yönetildiğine bağlı olacak.

Hiçbir şey yapmamak, her ikisi de enflasyonist olan kaynak kıtlığı ve düşük işgücü verimliliği benzer biçimde sonuçlara niçin olan daha sık aşırı hava koşulları riski taşır. Diğer alternatifler uygulanmadan ilkin fosil yakıtlardan düzensiz bir halde uzaklaşmak, enerji eksiklikleri yaratacaktır – ve bununla beraber enflasyonist olacaktır.

Finansal Sistemi Yeşillendirme Ağı’ndaki (NGFS) merkez bankaları grubunun bu ay yayınlanan analizlerine gore, daha yeşil politikalara “hemen koordineli bir geçiş”, uzun solukta öteki senaryolardan daha az maliyetli.

Bu demografik, ticaret ve iklim zorluklarının ortak noktası, hepsinin ekonominin arz tarafını – işgücü, mal veya hammadde tedariki olsun – merkez bankacılarının süratli para politikası darbeleriyle düzeltemeyeceği halde daraltması.

Böyle bir dünyada, sadece daha derin ve uzun vadeli reformlar dengeyi düzeltir: insan sermayesini artırmak için öğrenim ve esenlik; yeni fosil yakıt şoklarını önlemek için enerji geçişi; yeni nesil verimlilikleri garanti dibine almak için inovasyon ve altyapıya akıllıca masraf yapmak.

Carsten, “Havacılıkta ‘tabut köşesi’ olarak adlandırılan şeye, bir uçağın duraklama hızının dibine yavaşladığı ve irtifasını korumak için ehil güç üretemediği hassas noktaya yaklaşıyor olabiliriz. Uçağı daha güvenli ve istikrarlı bir yere geri getirmek için yetenekli pilotluk gerekiyor” diyor.

Reuters

Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂

İçeriğimize oy verin

Yorum yapın