Merhaba,
Son günlerde Emekli maaş ödeme yarışında Bankaların nasıl bir yarış içine girdiği ve bu yarışın altında yatan nedenlerini daha ilkin yazmıştım. Emekliler arasında bir grup var ki ciddi mağduriyetler yaşıyor.
SANDIK EMEKLİLERİ AĞIRLIKLI KİMLER?
Sandık Emeklileri hikayesi 1936’lara kadar gidiyor. 1950 ve 1976’larda yeni düzenlemelere tabi oldular. 5510 sayılı kanuna bakılırsa, amme sosyal güvenlik sisteminin (evvelinde SSK şimdi ise SGK ) içinde yer almadıklarından, bu kapsamda sigortalı sayılmamakta ve sosyal güvenlik primlerini de SGK’ya değil “hususi sandıklara” ödeme yapıyorlar.
Bu kapsamda devletimizde evvelde sayıları oldukça daha çok olmakla birlikte zaman içinde çoğu SGK kapsamına alınarak tasfiye edilmiş, günümüzde ise 12 adeti banka (Akbank, Garanti Bankası, İş Bankası , Şekerbank, Yapı Kredi Bankası, Halkbank, Vakıfbank, Ziraat Bankası, TSKB, Esbank, Fortisbank, İmar bankası), 5 adeti sigorta firması (Anadolu sigorta, Genel Sigorta, Ankara Anonim Türk Sigorta, liberty sigorta, Milli Reasürans firması ) ve 1 adet de TOBB sandığı olmak üzere 18 sandık kalmıştır.
BANKA SANDIK EMEKLİLERİNİN MAĞDURİYETİ NELER?
Bir kere son yıllarda banka Sandıklarından Emekli olabilmek hemen hemen katiyen hale getirildi. “Getirildi” diyorum bundan dolayı, Bankalar arka planda tecrübeli çalışanı maliyet olarak görüp sektör dışına iterken ön planda Dijitalleşme benzer biçimde söylemler, “Performans yalanları” ile çalınan minareye kılıf uydurularak hemen hemen emekli olamamış ama 20-25 sene bankada çalışmış tecrübeli mensupları önemli bir kısmını işten çıkardılar. Sandıklarda önemli bir EYT camiası oluştu. Bu toplu işten çıkarmalara, BDDK, Çalışma Bakanlığı gibi kurumlar müdahale etmediği şeklinde göz yumdular. Zira örnek olarak aldıkları Avrupa’da tecrübeli mensubu kafanıza bakılırsa işten çıkarılamaz mesela başta Almanya olmak üzere bir çok ülkede bu yasaktır. Zaten bir bankanın mensubu 20 sene sonrasında “Performansı düşük” diye çıkarması kurumsal kimliğe uymadığı şeklinde ikna edici de olmuyor. Bu tecrübeli kesim EYT konuma düşüp ikinci mağduriyet yaşadı. Zira emek harcama zorunda kalanlar 3,5 sene sonrasında hangi kurumdan ( örneğin SGK’lı ) ise o kurumdan emekli oluyor. Bizdeki düzenleme maalesef bu biçimde. Zira 25 sene bankada çalışmışsınız ama son 3,5 yıl dışarda bir firmada çalışmış iseniz Banka Sandığından emekli olamıyorsunuz. Emeklilik SGK’dan oluyor ve Sandık emeklilerin Özel Hastane hizmetleri, Sandık dinlence yerleri, Bazı Sandıkların özel hastaneleri şeklinde ayrıcalıkları da kaybediyor. İlla da Sandıktan Emekli olacağım diyorsanız ayrıldıktan sonrasında emekli olana kadar dışarda çalışmanız 3,5 yılı geçmeyecek. Bu koşullarda emekli olamamışsınız ama 5-6 yıl EYT olarak bekleme sürenizde çalışmamak her insanın yapabileceği bir durum olmadığı ortada.
SANDIK EMEKLİLERİ’ BAYRAM İKRAMİYELERİ’ ALAMIYOR
SGK emeklileri 2018 yılından başlayarak her yıl 2 kez verilen Bayram İkramiyesini vermeye başladı. 2021’e kadar iki bayramda 1.000 liradan senelik 2.000 lira; 2021’den sonrasında 1.100 liradan senelik 2.200 lira verilmeye başlandı Bayram İkramiyeleri. Başta Banka Emekli Sandıklar ise bu ödemeyi yapmadı. Ödeme yapmayan Sandıklar dava şoku ile yüz yüze kaldı. Yüzlerce Sandık Emeklisi kuruma başvurusunu ret eden Sandıklara dava yağmaya başladı. İŞBANK, GARANTİ benzer biçimde bankalar 2022 senesinde Bayram ikramiyelerini verecekleri deklare etti ve ödemeleri yaptı. Bu durum diğer Sandık Emeklilerine umut olsa da AKBANK, YAPI KREDİ gibi diğer Sandık/Vakıf emeklilerine ödemeleri yapmadı.
SANDIK EMEKLİLERİ MAAŞ BANKASI SEÇEMİYOR
Sandık Emeklileri banka değiştiremiyor. Hangi bankadan emekli ise maaşı da o bankaya yatıyor. Evinin altında başka bir banka dahi olsa başka bankaya maaş aktarılması engellendi. Öyle ki bir çok emeklinin yaşamış olduğu ilçede maaş aldığı bankanın şubesi ve ATM’si dahi yok. Emekli için mağduriyeti siz düşünün. Resmen maddi içsel işkence.
SANDIK EMEKLİLERİ MAAŞ PROMOSYON ALAMIYOR
Sandık Emeklilerinin en önemli mağduriyetlerinden biri de maaş almış olduğu bankadan maaş promosyonu alamamaları. Emeklileri en çok içini acıtan ise yıllarını, 20-30 yılını verdiği bankanın Bağkur / SGK emeklilerine verdiği maaş promosyonunu kendi emeklisinden esirgemesi. Örneğin AKBANK maaş promosyonunu 7.500 liraya kadar çıkardı fakat AKSANDIK emeklileri maaşları AKBANK’a yatmasına rağmen bu parayı alamıyor. Diğer emeklilerine 7.750 liraya varan promosyon veren YAPI KREDİ kendi emeklilerine bunu esirgiyor. ŞEKERBANK Emeklileri aynı mağduriyette. Bu nasıl mantıksızlık. Tam bir mağduriyet. Empati yapılırsa iş resmen maddi tinsel işkence hali.
SANDIK YÖNETİMLERİ ÜYELERİNE İHANET EDİYOR
Hal bu şekilde iken bir çok sandık yönetimi üyeleri için sağır, dilsiz, kör. Sandık adına mahkemeye gidip tüm üyeleri adına hareket etmesi ihtiyaç duyulan Sandık / Vakıf Yönetimleri far görmüş tavşan gibi hareketsiz. Üyelerinin mağduriyetini görmeyip hukuki harekete geçmiyor. Resmen üye aidatları ile keyif sürer haldeler. Mesai arkadaşlarına sırt çeviren bu kadar ihanet içinde olan başka sektör temsilcileri yoktur. Aynı zamanda Sandık / Vakıf EYT’lerin de 2015’den bugüne haklarını savunan ve STK’sını Türkiye’nin en büyük grubuna dönüştürüp EYT federasyona kadar büyüten Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu Başkanı Gönül Boran ÖZÜPAK sizden daha genç adam çıktı, alnından öperim. Bir tarafta mesai arkadaşları için yerinden kalkmayanlar, diğer tarafta asla tanımadığı insanlar için de senelerdir EYT mücadelesi verenler. Emekçilerin Tarihi sizi de yazacak!
Erol TAŞDELEN – Ekonomist www.Bankavitrini.Com
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂