Merhaba,
Bu suali sorma sebebim Türev ürünlerini iyi anlamama ve öğrenmeme niteliğinde oluşturabileceği büyük tehlikeyi yaşanmış zamanı bir örnekle basitçe anlatmaktır.
Türev ürünlerin teknik yapısı ve piyasadaki arz-istek dengeleri bu tip sonuçlar doğurabilir, her detayı bilmeden işlem yapılmamalı bilhassa spekülasyon amaçlı.
Türev mamüllerin aslında Hedging için icad edildiğini unutmamamız gerekir.
2020 yılının Nisan ayında WTI petrol kotasyonları bir anda -40$’a kadar düştü. Peki bu iyi mi oldu?
O akşam telefonum susmadı, sonunda açıklayıcı twit attım ve dileyen oradan okuyabilir deyip rahatladım.
O günlerdeki konjontürü değerlendirelim ; koronavirüsten dolayı pandemi başlamış, insanoğlu evlerine kapanmış, ülkeler seyahatleri yasaklamış, lojistik ve ulaşım ciddi oranda azalmış, ne kadar süreceğini bilmediğimiz bulutlu hatta fırtınalı sosyal ve ekonomik bir sürece girmiştik.
Ulaşım denildiğinde doğal ki araçlarda kullanılan benzin, dizel ve jet yakıtı benzer biçimde sıvı fosil enerji ürünlerinin ham petrolün rafinasyonundan üretildiği akla gelmektedir. Yukarıda anlattığımız pandemi ortamında bu ürünlere talebin önemli oranda azalacağı kaçınılmazdı.
Dünyada temelde iki değişik ham petrol kontratı muamele görmektedir, biri WTI öteki Brent. Bu iki vadeli sözleşmenin spesifikasyonlarını iyi anlamak gerekir. Her birinin arkasında fiziki bir işlem söz konusudur, herhangi bir hisse senedi şeklinde alıp satmaya benzemez, sadece ekranda bir sayı değillerdir.
WTI sözleşmesinin vade nihayetinde uzlaşması fiziki olup teslimatı ABD içinde yapılmaktadır, Brent ise uzlaşması nakdi ve talep edilirse teslimat Kuzey Denizindeki depolarda yapılmaktadır.
Yakıtlara talebin bir anda fazlaca azalmasıyla birlikte ham petrol üretimi aynı oranda azalmadı ve ABD’de depolar ham petrol doldu, yeni çıkarılan ve gelen varilleri depolayacak yer bulunamadı. Bu açıdan Mayıs sözleşmesinde uzun pozisyonda olanlar bir anda fiziki teslimata kalmamak için satışa geçtiler, nitekim vade bitişinde ellerinde alım sözleşmesi olursa fiziki teslim almak mecburiyetinde kalacaklardı. Alıcı sayısı fazlaca kısıtlı kalın ciddi satışlar cevabında fiyat negatife döndü ve üreticinin alıcıya para öder durumuna gelindi, yani verip üzerine de ödeme yapacak hale geldi. Ne kadar zaman pandeminin devam edeceği ve ne kadar maliyetli olacağını kimse kestiremiyordu, tek amaç ham petrolü elden çıkartmaktı en azından spot Mayıs vadesini. İşlemler kilitlendi ve durdu, teslimat istemeyen birçok şirket ve ferdin elinde alım kontratı kaldı. Bu esnada Brent aynı felaketi yaşamadı nitekim tek bir noktada teslimat olmadığı için depolamada aynı sıkıntı yaşanmadı ve ek olarak vade sonunda fiziki teslimat mecburiyeti yoktu, bu paniksel teknik durumdan fazla etkilenmedi. Bir sonraki WTI vadesi şu demek oluyor ki Haziran ve sonrasındakilerde düşük fakat daha makul fiyatlar oluşuyordu, negatif değillerdi. Ham petrol üretimi bir anda kısılınca bir sonraki vadelerin teslimatı yaklaşınca aynı sıkıntı yaşanmadı.
Düşünün ki tüm dünyadan WTI işlemi yapanlar bir anda satışa geçtiler, kimse ABD’de bir depoda varil varil ham petrol ile uğraşmak istemezdi hele ancak spakülasyon yapanlar.
Mali açıdan bu ne demekti?
Petrol fiyatının sözleşmedeki her 1$’ı aslına bakarsak 1.000$ anlama gelir. 50$ dan kontrat alımı yapmış bir firma piyasa -40$’a düştüğünde kontrat başına 90.000$ zarara geçmiş oldu. Ayrıca mecburen fiziki teslimata kalmış olanların yada sözleşmeleri finansal kurumlarla anlaşarak sonlandırmaya mecbur kalanlar ekstra maliyetlere katlanmış olmaları fazlaca olası ki o kısmın maddi tarafını tahmin edemiyorum.
Tersi durumda, 50$ seviyesinden satış yapmış bir firma aynı oranda hasılat sağlamış oldu, pozisyonunu kapatmak için alım yönünde muamele yaptığı için huzurlu kapatmıştır.
Hedging yapmış olan şirketler için bu durum vahim değildi. Nitekim fiziki petrol almış olan bir şirket WTI’da short pozisyona geçtiğinde fiziki ile kağıt birbirini sürükler, veya bir opsiyon stratejisiyle düşüşlerden yaralanma fırsatı yaratabilir, bundan dolayı Hedging durumunda bir zarar oluşmaz.
Ancak vurgunculuk amaçlı işlemlerde çok ciddi kayıpların yaşandığını birçok yerde duyduk ve okuduk.
Bilmeden ve anlamadan Türev ürünlerde işlem yapılmamalıdır.
Dünya oldukça ciddi bir Türev ürünleri ve Hedgingsiz pozisyon dersi almıştı!
Fabrizio Casaretto
Email: [email protected]
Twitter: @casarettof
Linkedin / Youtube Channel: Fabrizio Casaretto
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂