Merhaba,
Azrail’le randevu yaklaştı galiba. Çünkü, eskiden omuzumdan hiç ayrılmayan İlham Perileri toz oldu, yerlerini Muzur Şeytanlar aldı. Eskiden, her gece bir İlham Perisi uykuma girer, “Yaz beni yaz beni, yaz beni!” diye beni klavye başına oturuncaya kadar beynimi yeri. Şimdi? Şimdi, birkaç adet uyuz Şeytancık kafama giriyor, ama “Yaz beni” diye değil, tekme-tokat birbirlerini dövmek için. Göya insan yaşlandıkça daha sabit fikirli olurmuş? Ben insan değilim herhalde, bu sebeple gün geçtikçe bildiklerime inancımı yitiriyorum. İşe bu nedenle artık daha azca makale yazıyorum. Kafamdaki şüphe bulutu yazmamı engelliyor.
Bu güzel ulus Altılı Masa’nın “an meselesi” olan dağılması, Soylu’nun “her an ilan edilecek istifası“ ile meşgulken, dünyada gerçekten her nesilde bir kez göreceğimiz vakalar cereyan ediyor. Ulan, Kuzey Akımı 1 ve 2 boru hatlarını kim sabote etti? Namussuz meretlere erişmek için nükleer denizaltı lazım. Ukrayna da olabilir, Çin de, ABD de, Rusya’da. Ama netice belli: Enerji artık Batı ve Doğu arasında cereyan eden IIci Soğuk Savaşın silahı oldu. Sadece bu konuda makale değil, kitap yazılır.
Hafta içinde İngiltere Merkez Bankası (BoE) hızla yükselen getirileri frenlemek için DİBS (gilt) pazarına müdahale ederken (alım yaparken), bir kaç saatliğine de olsa ABD 10 sene vadeli devlet tahvilinin (DİBS) getirisi %4’ü aştı, sonrasında 25 baz puan kadar düştü.
Eleştiri yada küçümseme olarak söylemiyorum, fakat bu haberler büyük çoğunluğumuzun dikkatinden kaçtı, veya hayatımızı etkilemediği için omuz silkip sıradaki habere “swipe ettik”. Ama kazın ayağı hiç de öyleki değil. G10 devlet tahvili pazarının günlük yaşamımıza tesiri, enerjiden daha çok, tahıl fiyatlarından daha fazla. Nükleer harp kadar değil fakat, pazar yerinin ortasına atılan pimi çekilmiş el bombası bırakmak kıvamında.
BoE niye gilt pazarına müdahale etti? Çünkü çaylak başbakan Truss’un vergi indirim paketi yatırımcıları paniğe uğrattı, sıcak para hızla İngiltere’den kaçarken, Sterling ve giltler darmadağın oldu. Gilt pazarı tıkanırsa, İngiliz Hazinesi borçlanamaz, şirketler asla mi asla borçlanamaz. Döviz depremi enflasyon ithal eder, proje ve ipotek kredisi bulmak imkansız olur. BoE mecburen devreye girdi ve muhtemelen de uzun zaman getirileri makul düzeyde tutmaya çalışacak. Velakin, İngiltere artık dünyanın kralı değil, fon yöneticileri BoE’ı yenecek mali kaynaklara haiz. BoE ve “piyasa katılımcıları” içinde bilek güreşi ise oynaklığı artırır. Eğer giltler BoE güdümünden çıkarsa, “mali bulaşma” yaşanır, bütün G10 tahvil pazarından kaçış yaşanabilir.
Bir sorun daha var, swap pazarları vasıtasıyla G10 DİBS spot getirileri birbirlerine bağlı. Yani, Gilt faizleri yükseliyorsa, bu muhakkak Alman Bundları ve ABD DİBSİ de sarsar. Nitekim de öyle oldu. Gelişmiş Ülke DİBS “korku endeksi” MOVE 2020 pandemi günlerinden bu yana zirvesine vasıl oldu. Amerika DİBS pazarında işlemler sığlaştı, bu da getirileri yukarı itiyor.
Şirin bir Muzur Şeytancık gelip burnuma kondu, “Abi, yaz bunu da yaz” diyor. Giltlerde çalkantı sürerse, BoJ getiri eğrisini test edemez. İtalyan Eurobondları da patlar. Teslim oldum, çaresizim, yazdım..
Tabii, dünya tahvil pazarında tek sorun Bayan Truss değil. Fed guvernörleri her gün sıraya dizilip “2023’te de sizin valdenizi ağlatacağız, sokakta görmeyelim, burnuna yumruğu yapıştıracağız” diye demeçler veriyor. Öte yanda, enflasyonun 2023 senesinde gerileyeceği asla kesin değil. OECD’nin Eylül tutanağına göre global enflasyon 2023’de geriler, fakat Fed-AMB hedefinin oldukca üzerinde kalır. Eğer benim savunduğum şeklinde enerji artık IIci Soğuk Savaşın silahlarından biriyse, kış aylarında dünya bir enerji şoku daha yaşar VE 2023 senesinde enflasyon beklendiği kadar yavaşlamaz. Fed-AMB-BoE 2024 yılında da para politikasını oldukça sıkı tutmak zorunda kalır. Daha da fena bir şey olur. Enflasyonla mücadelenin beklenenden uzun süreceği, ya da dünya ekonomisinin deflasyonist ortamdan çıkıp 1970’ler benzeri enflasyonist düzleme oturduğu algısının yayılması uzun vadeli faizleri de yüksek meblağ. Normalde, ABD 20 sene vadeli DİBS’de %4 adil getiri olmalı, ama 10 yıl süresince Amerika TÜFE %3, GSYH büyümesi de %2 olacaksa, o getiri %5’e menfaat.
Eğer Amerika 10 yıl vadeli DİBS getirisi 2023 süresince %4 veya üstünde seyredecekse, SP500’ün ruhuna fatiha. Onun yanına da Türkiye benzer biçimde Gelişmekte Olan Ülkelerin naaşlarını defnederler. Hisse senetlerinin dünya ekonomisi üzerinde mühim tesiri yok. Uzun vadeli faizler tüm dünyanın borçlanma maliyetini belirliyor. Şimdi düşünün, bir tarafta sürekli yükselen kısa vadeli dolar faizi Dolar Endeksi’ni yukarı itiyor, bizim benzer biçimde düşük kredi notlu ülkelerin dolar kredi yenilemesini zorlaştırıyor. Öte yanda burnuna kadar dolar borca gömülmüş bir dünyada ekonomik gelişme yavaşlıyor. İşte, mali krizler bu şekilde patlak verir. Bir bakmışınız, hassas ülkelerin dış krediye erişimi kesilmiş, Arjantin, Mısır, Pakistan, Bangladeş arka arkaya temerrüte düşüyor. Güçlü ülkelerde bile en büyük banka ve holdingler dışında firmalar FX tahvillerini yenileyemeyip ödemek zorunda kalıyor. Sabit kapital yatırımı yapamıyorlar, teknoloji ithal edemiyorlar, istihdam artıramıyorlar. Fredi’nin Kabusları gibi.
“Bize ne?” derseniz? Aslında anlattım, ama Nebati Abi anlasın diye TANE TANE YAZAYIM. Eylül-Haziran 2023 içinde vadesi gelen $50 milyar civarında dış borç var. Üstüne bir de $40 milyar civarında cari açı binecek. TCMB’de harcanabilir FX rezervi en fazla $40 milyar. Size rahat bir kaç soru:
- Rusya’dan ne kadar para gelmeli?
- Net hata noksandan ne kadar para gelmeli ki,
- TCMB FX rezervi seçime kadar dayansın?
İkinci sual:
FX rezervleri seçime kadar dayanmazsa ne olur?
- Sermaye kontrolleri duyuru edilir
- Dolar/TL 21 Aralık’ta olduğu gibi bir gecede %40 filan değer kazanır.
- Hiç bir bok olmaz, Yeni Ekonomi Modeli sayesinde Şubat’ta cari açık filan kalmayacak.
Pentagon uzaylıların varlığını sonucunda kabul etmek zorunda kalmış. Artık gelseler de yeseler bizi. Bitsin bu cehennem azabı diyorum.
FÖŞ
FÖŞ: Putin 3. Dünya Savaşı mı Çıkartacak? Yoksa 3. Büyük Buhranı mı?
FÖŞ yazdı: Savulun, son 15 senenin en şiddetli ayı pazarı başladı
Basında FÖŞ hakkında çıkan yazıları okumak için tıklayın
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂