Merhaba,
● Hâlen 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamında faaliyetini sürdüren katılım bankaları, Katılım Finans Strateji Belgesi ile yeni bir yapıya kavuşuyor. Belge uyarınca Katılım Finans Kanunu isimli yeni bir kanun çıkarılacak, Katılım Finans Kuruluşları adıyla yeni bir yapı kurulacak.
● Cumhurbaşkanı Erdoğan, Strateji Belgesi tanıtım toplantısında, “Katılım finans müesseselerinin bankalardan bir farkı olmadığına ilişkin genel bir algı toplumumuzda yer etmiş durumdadır” sözleriyle bu ayrışmanın ilk işaretini vermişti.
Dünyada İslami Finans olarak adlandırılan, Türkiye’de ise artık Katılım Finans olarak anılacak olan “faizsiz finans sisteminin geliştirilmesi, finansman sistemi içerisindeki payının artması ve gerçek sektöre daha çok katkı sağlaması” amacıyla hazırlanan Katılım Finans Strateji Belgesi (2022-2025) açıklandı. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafınca açıklanan 165 sayfalık belgede, 5 temel amaç, 18 hedef ve 84 fiil bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hafta başlangıcında İstanbul’da tanıtımını yaptığı Katılım Finans Strateji Belgesi temel olarak katılım finans kurumlarının reel sektöre daha çok katkıda bulunmasını öngörüyor. Belgede, İstanbul Finans Merkezi’nin en mühim ayaklarından birisinin de katılım finans olduğuna değinilirken, Türkiye’de 1984 yılından bu yana işleyen sistemin cazibesinin artırılması için köklü değişimler yapılmasını öngörüyor. Sektöre yönelik Katılım Finans Kanunu çıkarılması ve Katılım Finans Kuruluşları adıyla yeni bir yapı kurulmasını esas alan Strateji Belgesi, sistemin kamuoyunda daha iyi anlaşılmasını sağlayacak çeşitli önlemleri de yer ediniyor. Kanun, hâlen tebliğ düzeyinde mevzuatla işleyen katılım sigortacılığını da sisteme dahil ederek, yasal altyapıya kavuşturulmasını sağlamış olacak.
Katılım Finans Strateji Belgesi’nde öngörülen eylemlerin tamamının hayata geçirilmesi durumunda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da ‘bankacılık sistemiyle karıştırıldığı’ yönündeki tespitinden hareketle, faizsiz finans sistemi bankacılık sisteminden yöntemler bakımından kati bir çizgiyle ayrışmış bir yapıya kavuşmuş olacak.
Kitle fonlama platformları
TOBB tarafından mikro işletmeler, erken hiyerarşi girişimler ve projelerin risk-paylaşımına dayalı sözleşmelerle finansmanının sağlanmasına yönelik katılım esaslı bir kitle fonlama platformu faaliyete geçirilecek. TOBB üyelerinin de bu kitle fonlaması platformuna yatırım yapmaları teşvik edilecek. Ayrıca; TOKİ, KOSGEB ve Kızılay tarafından da katılım esaslı bir kitle fonlama platformu faaliyete geçirilecek.
“GSYH’ye dayalı kira sertifikası”
Fıkhi olarak doğru kurgulanması koşuluyla, ihraç edilmesi açısından uygun bir konjonktürün bulunmuş olduğu değerlendirilen GSYH’ye dayalı kira sertifikası ihracına yönelik emek harcamalar yapılacak.
Reel sektör şirketlerinin kapital piyasası üzerinden finansmana erişimini kolaylaştırmak ve kira sertifikası ihraçlarını teşvik etmek amacıyla Kira Sertifikası Garanti Fonu’nun kurulması sağlanacak.
TOBB bünyesinde Karz-ı Hasen (faizsiz borç) sandıkları kurulacak
TOBB bünyesindeki oda ve borsalarda Karz-ı Hasen sandıkları oluşturulacak. Karz-ı Hasen, borcu olan ihtiyaç sahibi kişiye haramlardan uzak durması ve harama bulaşmaması için ihtiyacını giderecek meblağı faizsiz olarak temin etmek olarak tanımlanıyor. Bu kapsamda hâlen MÜSİAD bünyesinde böyle bir sandık bulunuyor. Strateji Belgesi’nde ise Karz-ı Hasen; misli bir malın aynı oranda geri alınmak üzere borç verilmesi olarak tanımlanıyor.
BIST bünyesinde kira sertifikaları, elektronik ürün senetleri ve katılım esaslı pay senetleri şeklinde katılım kapital piyasası ürünlerinin münhasıran muamele göreceği Katılım Pazarı kurulacak.
Ürün ve hizmet çeşitliliğini artıracak tavsiyeler
Ürün ve hizmet çeşitliliğinin artırılması hedefi kapsamında Strateji Belgesi’nde şu tavsiyeler yer ediniyor:
* Katılım finans holding şirketi ve ihtisaslaşmış katılım finansman kuruluşları benzer biçimde yenilikçi yapılar kurulmalı
* Risk-paylaşımına dayalı finansal sözleşmeler teşvik edilmeli
* Farklı katılım finans sektörlerini birbiriyle ilişkilendirecek yenilikçi ürün ve hizmetler kullanılmalı
* Kamu kesimi tarafınca altyapı projelerinin finansmanında risk-paylaşımına dayalı kira sertifikaları gibi yeni kamu finansmanı modelleri uygulanmalı
* Kamu öncülüğünde hac ve umre fonu benzer biçimde yeni kurumlar oluşturulmalı
Odak alanlara yönelik vergi indirimi teşviki
Belgede, odak alanlar kapsamında yer edinen ürün, hizmet ve faaliyetlerin kendilerinin veya bu tarz şeyleri uygulayan katılım finans kurumlarının çeşitli mali teşviklerden faydalanabileceği mekanizmanın kurulması öngörülüyor.
Ayrıca, birden fazla odak alan kapsamındaki ürün, hizmet ve faaliyetlerin de doğrusal olmayan bir halde mali teşviklerden faydalanabileceği düşünülüyor.
Bu kapsamda; finansman alanı, ürün yapısı, satın alan segmenti ve sürdürülebilirliğe ait vergi indirimi şeklinde mekanizmaların kurgulanabileceği öneriliyor.
Sermaye yeterliliği rasyolarında özendirici düzenleme
Strateji Belgesinde, katılım finans kurumlarının odak alanlara yönelik faaliyetlerinde mali teşvikler verilmesi yanı sıra muhtelif mevzuat engellerinin kaldırılması ve uygulamaya dönük teşviklerin de fazlaca önemli olduğuna vurgu yapılıyor.
Özellikle, katılım finans müesseselerinin finansman portföyü içinde risk-paylaşımına dayalı mamüllerin ağırlığını arttırmaları açısından mevzuat düzenlemeleri ve standartların geliştirilmesinin mali teşviklerden daha önemli olabileceğine değiniliyor.
Mevcut durumda katılım bankaları açısından risk-paylaşımına dayalı finansman kullandırımının, kapital yeterliliği rasyoları açısından devasa yükseklikte oranlı risk ağırlıklarına katlanmalarını gerektirdiğine dikkat çekilerek, Basel ve IFSB standartları da göz önünde bulundurularak, risk-paylaşımına dayalı finansal ürünlerin kullanımında risk ağırlıklarında yeni düzen yapılması öneriliyor.
Uluslararası Katılım Finans Tahkim Merkezi
Belgede, dünyada internasyonal İslami finans merkezi olmayı hedefleyen finans merkezleri İslami finans tahkim ve arabuluculuk merkezlerinin kurulmasına önem verildiği belirtilirken, İstanbul Finans Merkezi’nin küresel bir İslami finans merkezi olma gösterimi çerçevesinde İstanbul Uluslararası Tahkim Merkezi’nin kurulmasına ait çalışmaların devam etmiş olduğu bildirildi.
Bu kapsamda İstanbul Uluslararası Tahkim Merkezi bünyesinde internasyonal bir katılım finans tahkim merkezinin kurulmasının katılım finansın gelişiminde önemli olduğu kaydedildi.
Yardım için bağışa dayalı kitle fonlaması platformu
Belediyelerin sosyal destek faaliyetleri kapsamında, SMA benzer biçimde özel rahatsızlık masrafl arına, gereksinim sahiplerinin temel gıda ve barınma ihtiyaçlarına yönelik valilik onaylı bağışa dayalı kitle fonlaması platformları kurulması teşvik edilecek.
Katılım Finans Holding
İçlerinden en az birisi katılım bankası olmak koşuluyla, birden fazlaca katılım finans kuruluşunu bünyesinde barındıran, firmalarla risk-paylaşımına dayalı ortaklık kurabilen, bu firmaların idare kurullarında yer alabilen, mal ve hizmet ticareti alanında da faaliyet gösterebilen
Katılım Finans Holding adıyla yeni bir katılım finans kuruluşu yapısı kurulması öneriliyor.
Helal OSB kurulacak
Yeni dönemde, helal ekonomi kapsamındaki faaliyetlerin daha etkin gerçekleştirilmesi amacıyla Helal Park ismi verilen bir kümelenme modelinin kurulması da öngörülüyor. Belgede, helal parkların, başta üreticiler olmak üzere helal değer zincirinin paydaş kuruluş ve kurumlarının belirli coğrafi alanlarda kümelenmesiyle açılan organize endüstri ve tecim bölgeleri olduğu belirtilirken, OSB’lere benzer biçimde aktörler içinde etkin koordinasyon sağlamasının hedeflendiği bildirildi.
Hac ve Umre Fonu iyi mi çalışacak?
Belgede kurulması öngörülen Hac ve Umre Fonu ile BES’e benzer bir yapı oluşturulacak. Burada fona giren katılımcılar her ay düzenli olarak küçük miktarda yapacağı katkılar, Fon tarafınca değerlendirilecek. Dönem sonunda ise Hac ve Umre seyahatlerinin harcaması Fon’da biriken paradan karşılanacak.
Belgede öne çıkan başlıklar
* Reel sektörün finansmana erişimi için Kira Sertifikası Garanti Fonu kurulacak.
* Sermaye yeterliliği rasyosu açısından avantaj sağlanacak.
* GSYH’ye dayalı kira sertifikası ihracatına yönelik emek harcama yapılacak.
* TOBB ve odalarda faizsiz borç verilmesini içeren Karz-ı Hasen sandıkları kurulacak.
* Kamu altyapı projelerinin finansmanında risk paylaşımına dayalı kira sertifikaları çıkarılacak.
* Katılım Finans Kuruluşları Birliği kurulacak.
* Katılım OSB yada Katılım Teknopark gibi alanlar oluşturulacak.
* BİST bünyesinde Katılım Pazarı kurulacak.
* Kamu öncülüğünde Hac ve Umre Fonu oluşturulacak.
* Katılım sigortacılığı da sisteme dahil ederek, yasal altyapıya kavuşturulacak.
* Katılım Finans Kanunu çıkarılacak.
Dünya /Hüseyin Gökçe
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂