Merhaba,
AKP-MHP’nin ‘dezenformasyonla mücadele’ iddiasıyla Meclis’e getirmiş olduğu ve sansürle sonuçlanacağı eleştirilerine niçin olan 40 maddelik yasa tasarısı dün genel kurulun gündemine gelmiş ve ilk iki madde kabul edilmişti.
AKP ve MHP’nin cuma gecesine kadar yasalaştırmak istediği teklife muhalefet partileri önergeler vererek ve konuşmalar yaparak karşı çıkıyor.
Uzman hukukçu Altıparmak, yasa teklifinde dezenformasyon hükmü dışında ‘oldukça daha tehlikeli’ kısımlar bulunduğunu söylemiş oldu: ”Daha önce denenen ve başarıya ulaşmış olunamayan toplumsal medya şirketlerini hizaya getirme çabası bu kez sonuç verebilir ve hatta Twitter kapanabilir”.
Teklifle beraber göre sosyal ağ sağlayıcılarının, Bilgi Teknolojileri ve İletişim (BTK) başkanının ‘içerik çıkarma sonucu’nı yerine getirmek zorunda kalacağını belirten Altıparmak, ”Ayrıca belirli suçlar bakımından (ki dezenformasyon suçu da dahil) savcılığın hüviyet bilgi talebine yanıt vermek zorunda. Bu talepler yerine gelmezse bant genişliği yüzde 90 daraltılacak” dedi.
Altıparmak, seçimlere Twitter olmadan girme ihtimalinin devasa yükseklikte olduğunu söyledi: ”Öte taraftan bazı durumlarda kolluğun dahi malumat talep etme yetkisi var. Daha önceki düzenlemelerden değişik olarak ek olarak bu şirketler temsilcilerini Türkiye’de bulunduracaklar. Bu şirketlere yönelik oldukca ciddi para yaptırımları geliyor (Küresel cironun yüzde 3’üne kadar para cezası). Sonuç olarak eğer yasa geçerse, ya Twitter ve öteki sosyal medya şirketleri hükümet ne isterse meydana getirecek yahut kapatılmayı göze alacak yada yasa çıkınca gereğini yapmayıp engellenecek. Seçime bu platform olmadan girme ihtimaliz asla olmadığı kadar yüksek kısaca.”
Madde madde ‘sansür’ yasası: Paylaşımın her türlüsüne hapis; etiket ‘örgütlü suç’
Diken’den Altan Sancar haberinde AKP ve MHP’nin hazırladığı ve ‘dezenformasyonla savaşım yasası’ ismi verilen gazetecilik meslek örgütlerinin ‘sansür yasası’ olarak adlandırdığı kanunun detaylarını inceliyor.
Teklifin değişmeden kabul edilmesi halinde istihbarat hakkı, anlatım özgürlüğü ve iletişim alanında hayatımız kökten değişecek.
TÜİK’ten önce enflasyon verileri açıklayan ENAG… Ankara kulislerinden gelişmeler… Whatsapp aramaları… Tüm bunlar hayatımızdan çıkacak mı? ENAG uzmanları enflasyon verilerini açıkladığı için hapis cezasıyla mı yargılanacak? Ankara kulislerinde konuşulanları yazan gazetecilere yargılanmanın önü açılacak mı? ‘Herkesin duymasını istemediğimiz’ için Whatsapp’tan yaptığımız görüşmelerin verileri bir üst yazıyla paylaşılacak mı?
Hayatımızda neler değişecek?
AKP ve MHP’nin teklifiyle haber siteleri ‘süreli yayın’ tanımı kapsamına alınıp Basın Kanunu’na doğal olarak tutulacak.
Haber siteleri için de ‘tekzip’ periyodu uygulamasına başlanacak. Bugüne kadar erişim engeli veya içerik çıkarma kararlarıyla karşı karşıya kalan siteler, artık tekzip yazılarını da değiştirmeden yayımlamak zorunda duracak. Tekzip metinleri haber sitesinde ilk 24 saati ana sayfada olmak üzere yedi gün süreyle yayımlanacak. Bu da demek oluyor ki haber sitelerinin vitrininde tekzipten habere yer kalmayacak.
Yeni kabahat: Yanıltıcı bilgiyi açıkca yayma
Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma adıyla yeni bir suç tanımlanacak. Teklifteki ifadeyle ‘sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığıyla alakalı gerçeğe aykırı bir bilgiyi, amme barışını bozmaya elverişli biçimde açıkca yayan kişi’ bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabilecek.
Failin, suçu reel kimliğini gizleyerek yada ‘bir örgütün faaliyeti çerçevesinde’ işlemesi halinde söz mevzusu ceza yarı oranında artırılacak.
‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suçu sebebiyle verilen bölge adalet sarayı mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek.
Sosyal medya platformlarına değnek
Sosyal medya platformlarına hüküm mercilerinin malumat taleplerine süresinde ve doğrudan yanıt verilmesi, kullanıcı haklarının korunması, kamu güvenliğini ve amme sağlığını etkileyen mucizevi durumlarda kriz planı oluşturarak faal önlemler katılımı benzer biçimde ek sorumluluklar getirilecek. İstenilen bilgileri zamanında vermeyen platformlara cezalar verilecek.
Whatsapp’a ‘şirket kur’ baskısı
Whatsapp, Signal gibi yoğun kullanılan anlık mesajlaşma uygulamaları için Türkiye’de şirket kurarak Türk hukukuna tabi olunması istenecek.
Bilgiler güvenlik birimleriyle paylaşılacak
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yer edinen, ‘çocukların cinsi istismarı’, ‘halkı yanıltıcı bilgiyi açıkca yayma’, ‘devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma’, ‘anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar’, ‘devlet sırlarına karşı suçlar’ ve ‘casusluk’ suçlarına mevzu web içeriklerini oluşturan veya yürüyerek faillere ulaşmak için gerekli olan detayları, tahkikat aşamasında savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütülmüş olduğu mahkemece istek edilmesi üstüne, ilgili toplumsal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi, adli mercilere verecek.
Sosyal ağ sağlayıcı, ‘kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde mahzur bulunması’ halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ait detayları yetkili kolluk birimleriyle paylaşacak.
BTK, toplumsal ağ sağlayıcısından kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dahil her türlü açıklamayı talep edebilecek.
Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne, kendisine gelen içeriğin çıkarılması ve/yada erişimin engellenmesine yönelik mahkeme kararlarını, elektronik posta yöntemiyle ilgili içerik yada yer sağlayıcılarına bildirme yetkisi verilecek.
‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’nın kapsamı belli mi?
AKP ve MHP’nin teklifi ‘halk arasında kaygı, korku yada panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, amme düzeni ve genel sağlığıyla ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, amme barışını bozmaya elverişli halde açıkca yayan kimse’nin bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile yargılanacağını öngörüyor.
‘Bu kadar da olmaz’ diyene de dava
Prof. Dr. Yaman Akdeniz’e gore teklifin bu haliyle kanunlaşması halinde yüzlerce şahıs yargılanacak. Hatta, “Yargılananlara ‘bu kadar da olmaz artık’ tepkisi gösterenler de yargılanacak.” Hukukçulara gore bu madde yoruma açık olması nedeniyle siyasal amaçlar doğrultusunda kullanılacak, muhalifler, gazeteciler cezalandırılacak.
Paylaşmak, retweet, beğeni kabahat
Bu kapsamda, isimlerinin gizli tutulması kaydıyla gazetecilere konuşan siyasilerin, amme görevlilerinin verdiği bilgilerin yer almış olduğu haberler ceza mevzusu halini alabilecek. Ayrıca enflasyon verilerine ait meydana getirilen eleştirel haberler, köşe makaleleri ve açıklamalar da bu kapsama alınabilecek. Öyle ki Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) TÜİK’ten önce kendi yöntemleriyle hesaplayarak duyurduğu enflasyon verilerini paylaşmak, retweet etmek, haberleştirmek kabahat kapsamında sayılabilecek.
Kanun hükmü Covid-19 pandemisinin hızla yayılmış olduğu dönemde yürürlükte olmuş olsaydı, Türk Tabipler Birliği’nin pandemiye ilişik yaptığı açıklamalar bu kapsamda suç sayılabilecekti. TTB üyeleri bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla yargılanabilecekti. Ayrıca bu bilgileri haberleştirenler de aynı kapsamda yargılanabilecekti.
En nihayetinde beklenen İstanbul depremi, 128 milyar doların akıbeti, askeri harekatlardaki gelişmeler ve daha nicelerini haberleştirmek savcıların yorumlarıyla kabahat kapsamına girebilecek. Suç örgütü lideri Sedat Peker’in itiraflarını, Amerika’ye iade edilmesine karar verilen Sezgin Baran Korkmaz’ın vereceği ifadeleri haberleştirenler soluğu adliyede alabilecek. Suçun kapsamına da bilginin doğru ya da asılsız olduğuna da savcılar, hakimler ve haberin konusu olanlar karar verecek.
Haber sitelerinde neler değişecek?
Haber siteleri, haberin hızlı hazırlanması, sunulması ve ana sayfalarının hızla değişmesiyle bilinir. Sitelere girince sizleri karşılayan ana sayfalar günün en fazlaca okunan haberleri, son dakika gelişmeler ve özel haberler yerlerini tekzip metinlerine bırakacak. Yasanın kabulü halinde, piyasaya çıkan haberlere ilişik tekzipler 24 saat süresince ana sayfada yer alacak. Böylece siteler sizleri öne çıkan haberlerle değil, düzeltme ve yalanlama metinleriyle karşılayacak. Artık habere ulaşmak için harcayacağınız vakit fazlaca daha fazla uzayacak.
Gündemi derinden etkileyen yolsuzluk, usulsüzlük, çatışma, atama vb. Bütün haberlere erişim engeli getirilmesi veya yayından kaldırılması için süre kısalacak. Bu biçim haberlere ilişik mahkeme kararları artık e-posta yoluyla iletilecek. Böylece siz akrabasını müdür olarak atayan bir amme görevlisinin haberini hemen hemen okurken, ile alakalı verilen mahkeme sonucu mahkemeye ulaşabilecek ve yayından kaldırılacak.
Sitelerde haberlerini takip etmeyi beğendiğiniz muhabirler haklarında açılan davalar sebebiyle meslekten uzaklaşabilecek.
Unutulmamalı ki Türkiye’de 500 binden fazla web sitesiyle 150 binden fazla haber erişime engelli durumda.
Sosyal medyada neler değişecek?
Sosyal medya paylaşımları 2020’den bu yana muayyen yasalarla muhtelif suçlar kapsamında değerlendiriliyor. Aynı zamanda platformların Türk kanunlarına uygun hareket etmesi konusunda ciddi yaptırımlar söz mevzusu.
Her paylaşım kabahat sayılabilir
Yeni yasayla beraber toplumsal medyadaki paylaşımlar fazlaca ciddi kıskaca alınabilecek. Öyle ki erişime engelli bir haberi toplumsal medya hesabından paylaşmak, anlık gelişen bir vakaya ait son durumu aktarmak yada yorum yapmak, bunları paylaşan hesaplardan retweet etmek de kabahat olarak değerlendirilebilecek.
Orman yangınları sürecinde #HelpTurkey adıyla oluşturulan hastagler de halkta paniğe yol açacağı düşüncesiyle suç konusu sayılabilecek. Üstelik hukukçulara göre, bu taglerin toplu olarak paylaşılması sebebiyle örgütlü suç da sayılabilecek.
Anonim hesaplar üstünden paylaşımlara ilişik de gelişmeler yaşanacak. Türk Ceza Kanunu’nda ‘evlatların eşeysel istismarı’, ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’, ‘devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma’, ‘anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar’, ‘devlet sırlarına karşı suçlar’ ve ‘casusluk’ olarak tanımlanan suçlara ilişik paylaşımları yapanların detayları adli makamlara verilebilecek. Bu yalnızca anonim hesaplar değil, açık kimlikli hesaplar için de geçerli olacak.
Anonim hesaplardan paylaşımlara uygulanacak hapis cezaları, açık kimlikli hesap sahiplerine bakılırsa daha fazla olacak.
MİT mensuplarına koruma kalkanı
Türkiye’de haklarında haber yapılması ve yayımlanması en zor kurum çalışanlarının başında Millî İstihbarat Teşkilâtı çalışanları geliyor. MİT üyeleri hakkındaki meydana getirilen yada yapılacak haberler değişik kanunlara tabi olmakla birlikte, iktidar ve yargının sert tepkisiyle de yüz yüze kalır.
Türkiye’de fazlaca sayıda gazeteci MİT veya MİT mensuplarına dair bitirdikleri haberler sebebiyle yargılanıp cezalar almıştı. Kanunun kabul edilmesi halinde, malumat ve belgelere dayanan haberler de dahil olmak suretiyle hazırlanacak haberler için BTK başkanı direkt erişim engelleme ve içerik çıkarma sonucu verebilecek. Yani herhangi bir mahkeme sonucu olmadan bu alandaki haber yapma zorluğu daha fazla genişletilecek.
Kapsamda yalnızca MİT çalışanları olmayacak, aileleri de koruma şemsiyesi dibine alınacak.
Diken
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂