Merhaba,
SDR Nedir ?
SDR’in türkçe karşılığı özel çekme haklarıdır. Bretton Woods periyodunun (1944-1971) ortalarında, 1969 senesinde, ülkelerin döviz ihtiyaçlarını karşılamak için olarak IMF tarafınca yaratılan rezerv varlıktır. Dikkat ettiyseniz para demiyorum bundan dolayı para niteliği taşımıyor. IMF de resmi sayfasında “reserve asset” terimini kullanıyor.
1-IMF, SDR’yi NASIL YARATIR?
Her ülke IMF’de laf sahibi olmak, finansman ihtiyacını karşılamak ve SDR imkanlarından yararlanmak adına IMF’e para yatırır.
1-1.IMF KOTASI NEDİR?
İşte bu yatırılan paralar SDR cinsinden ifade edilerek ülkelerin KOTA’ları olarak adlandırılır. Şu sual akla gelebilir her ülkenin KOTASI iyi mi belirlenir ?
1-2.IMF KOTA FORMÜLÜ NEDİR?
Kota atama formülü şu şekildedir.
(0.50 * GDP + 0.30 * Openness + 0.15 * Variability + 0.05 * Reserves)compression factor
Daha fazla tafsilat için IMF sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
1-3. ÜLKELERİN IMF KOTALARI NE KADARDIR ? (2022)
Ülkelerin IMF deki kotaları şu listede excel dosyasında sunulmuştur.
Merak edenler için
Amerika 82.994 MİLYON SDR ile toplam kotanın %17.3’üne
Japonya 30.820 MİLYON SDR ile toplam kotanın %6.4’üne
Çin 30.480 MİLYON SDR ile toplam kotanın %6.3’üne
Türkiye 4.658 MİLYON SDR ile toplam kotanın %0.9 üne sahiptir.
1-4. SDR NASIL YARATILIR?
IMF ilkin yaratacağı SDR’ye karar verir. Sonrasında her ülkenin kotası ölçüsünde SDR dağıtımını yapar.
Aşağıda IMF tarafından hazırlanan video sunulmuştur.
1.5. IMF KAÇ DEFA SDR DAĞITMIŞTIR?
IMF, 5 kez SDR dağıtmıştır.
1.6. IMF TOPLAM NE KADAR SDR DAĞITMIŞTIR?
660.7 MİLYAR SDR YARATILMIŞTIR. ( 935.7 MİLYAR DOLAR)
1.7. SON SDR DAĞITIMINDA TÜRKİYE NE KADAR ALMIŞTIR?
Öncelikle türkiyenin kotadaki payı %0.9 dur. Son SDR dağıtımı Ağustos 2021 ‘de 650 milyar dolardır.
650 * %0.9= 6.4 milyar dolar SDR almıştır.
1.8 IMF ÜYESİ ÜLKELER BU SDR’yi NASIL KULLANMAKTADIR?
IMF üyesi ülkeler ikili ilişkilerinde ya finansal gereksinimlerinden veya öteki amaçlarla SDR kullanmaktadırlar. SDR genel olarak dolar elde etmek için kullanılan bir mekanizma benzer biçimde görünse de ülkeler SDR yardımıyla ikili ilişkide bulundukları merkez bankasının dövizine ulaşabilmektedirler. Yapılan anlaşma çerçevesinde SDR geri alınıp diğer ülkenin dövizi faiziyle birlikte ödenmektedir.
1.9 SDR ÜLKE BİLANÇOLARINA NASIL GEÇMEKTEDİR?
Ülke merkez bankası varlıklarına “SDR Varlığı” olarak, yükümlülüklere ise “SDR allocations(kredileri)” olarak geçmektedir. Türkiyenin SDR verip Rusya’dan RUBLE alması durumunda, TCMB varlıklarda SDR azalıp RUBLE artacaktır.
1.10 SDR’in DEĞERİ NEDİR ve NASIL HESAPLANIR?
Daha ilkin paraanaliz sitesi için yazmıştım.
Eksik var ise twitter üzerinde tartışalım.
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂