Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde toplantı: Borsada düşüş zirvesi-Kurtarma planları mı?: 2022

Merhaba, 

Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan Borsa İstanbul’da sabah saatlerinde toparlanma görülürken öğleden sonrasında yeniden satışlar başladı. Satışlar ile endekste yitik yüzde 5.3’ü buldu. Bir süredir bankacılık hisselerinde meydana getirilen mucizevi işlemlerle 1,5 ayda yüzde 59 yükselen borsada günlerce tavan olan amme bankaları ve bir kaç hissede bu kere sürecin bilakis dönmüş olması ve taban satışlarının bugün de sürmesi nedeniyle acil doruk toplanıyor. Şu sıralarda Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde başlamış olan zirve ile duruma deva aranacak.

Bir kaç büyük borsa oyuncusunun amme ve özel bankalar ile bar kaç reel sektör hissesinde 1.5 ay ilkin başlatmış olduğu işlemler ile önce olağanüstü yükselen ardından son 1 hafta bugünkü kıymet kaybı ile yüzde 14 düşen Borsa İstanbul’da vaziyet sistemi tehdit etmeye başlayınca acil toplantı sonucu alındı. Aracı kurumlar ve devlet kurumları şu sıralar Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde doruk gerçekleştiriyor.

Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan Borsa İstanbul’da sabah saatlerinde toparlanma görülürken öğleden sonra yine satışlar başladı. Günlük kaybın yüzde 5.3’ü bulmuş olduğu ve Borsa İstanbul’un devre kesicilerinin çalışmasını mecbur kılan gelişmelerde İş Bankası’nın MIR sistemini askıya almasının da müessir olduğu açıklandı.

Bir süredir bankacılık hisselerinde meydana getirilen mucizevi işlemlerle 1.5 ayda yüzde 59 yükselen borsada günlerce tavan olan amme bankaları ve bir kaç hissede bu defa sürecin tersine dönmüş olması ve taban satışlarının bugün de sürmesi nedeniyle acele doruk toplanıyor.

1-Pandeminin tüm dünyaya hediyesi yüksek enflasyon Türkiye’de kendini diğer ülkelere göre oldukca daha fazla hissettirirken ekonomi yönetimi faizleri yükseltme yerine düşürme yoluna gitti. Bu vaziyet Türk Lirası mevduat tutanları paralarını enflasyon karşısında eriterek cezalandırırken dövizde de yüksek oynaklığı bununla beraber getirdi. Ancak başta Kur Korumalı Mevduat olmak üzere iktisat yönetimi ve Merkez Bankası’nın almış olduğu bir fazlaca önlem ekonomide kriz anlamına gelebilecek kurdaki yükselişi 18 lira düzeyinde tutmayı şimdilik başarmış durumda. Başta Rusya olmak üzere muhtelif ülkelerden yapılan rezervleri artırıcı yöndeki anlaşmalar da bu seti güçlendiriyor. Diğer yandan iktisat yönetiminin seçim de yaklaşırken kurdaki yükselişi frenleyemez ise enflasyonun daha büyük sorunlar yaratmaması için elinden geleni yapacağını tahmin etmek de zor değil. Faiz yoksa dövizden de kazanılmayacaksa geriye tek seçenek kalıyor: Borsa. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati de bu durumu dile getirdi. Vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yapmış oldu.

KENDİNİ BESLEYEN SİSTEM KURULMAYA BAŞLIYOR

2- Yukarıdaki gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük aktörleri ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak suretiyle devletten destek aldıkları da söyleniyor ama derhal belirtelim bu bilgi ancak dedikodu olarak ortalıkta dolaşıyor. Sektör olarak da yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’dan çıkmaları nedeniyle fiyatları oldukça düşük olan (bazı bankalarda defter değerinin üçte biri kadar) bankacılık seçildi. Yani esasen alınan hisseler de pahalı değil ucuzdu. Peki sistem nasıl kuruldu? Onu da maddeler halinde anlatalım.

a-İsim olarak borsanın en eski oyuncularının da aralarında bulunmuş olduğu yatırımcılar kamu bankaları ve özel bankalar ile bir kaç gerçek sektör şirketinin hisselerinde Vadeli İşlemler Piyasası’nda (VİOP) muamele yapmaya başladı. Bu piyasada vadeli olarak aldığınız hissenin tüm karşılığını değil hisse senedine gore yüzde 10 ile 15 lira arasındaki tutarı nakit teminat olarak yatırıyorsunuz. Borsada pay fiyatı düşerse güvence tamamlanıyor hisse fiyatı yükselirse teminat fazlası oluşuyor. Borsada pay senedi 1 arttığında VİOP’da 10 lira kazanıyorsunuz.

c-Hisse tutarları Borsa İstanbul’da yükseldikçe VİOP’ta bire 10 kazanılıyor ve yatırılan güvence fazla geliyor. Yani güvence fazlası meydana geliyor. Artan bu teminatı olan yatırımcılar bu tutarı yeniden borsada spot piyasada aynı hisselere yatırıyor. Bu muamele sonucu aracı kurumların bu yatırımcıya verdiği kredi hacmi de artıyor. Daha fazla kredi de tekrar daha fazla pay almak ve hisse senedi fiyatının daha fazla yükselmesi anlamına geliyor. Yükseliş böyle birbirini besleyen sistem arasında sürüyor.

13 TAVAN YAPAN HİSSE OLUR MU?

Son operasyon ile bir amme bankasının hissesi bu sistem ile 13 tavan yapmış oldu. Diğer hisselerde de benzer tırmanışlar oldu. Bu konum bankacılık endekisini yüzde 150 ve borsayı da yüzde 59 yukarı taşıdı. Peki son hafta ne oldu?

3-Oyuncuların en büyük dayanağı bu sistem ile hisselerin piyasada alınıp satılan kısmının büyük kısmını yakalamış olmalarıydı. Yani yükselen hisseler karşısında satıcı artık kalmamıştı. Bu nedenle hisse fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilmiş güvence fazlası ile el atılan hisselerde tavanlar sürdürülüyordu.

Kurulan sistemi bozan ise Akbank mensupları sandığının yaptığı ortalama 150 milyon lira değerindeki Akbank hissesi satışı oldu. Bu kurumsal satışı bulan yatırımcılar zaten hızlı yükseliş sebebiyle her an geri dönüş beklerken paniğe tutuldu ve satışlar başladı. Daha ilkin hisse almak için sıraya giren yatırımcılar bu defa aynı hisselerde satış için sıralandı.

4-Bu durum makinenin bu defa tersine işlemesini sağladı. Yani evvel hisse fiyatı yükselirken oluşan fazla güvence bu kere açığa dönüştü. Aracı kurumlar yatırımcılardan VİOP’ta güvence açığını tamamlamalarını istedi. VİOP’tan kazandığını spot piyasada pay senedine yatıran kısaca elinde yeterli nakdi olmayan yatırımcılar da borsada hisselerini satmak mecburiyetinde bırakıldı. Veya aracı kurumlar bu yatırımcıların hisselerini satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar. Bundan sonraki süreçte de teminatların günü ve zamanına göre ya yatırımcılar nakit bulacak yada hisseleri satılacak.

TEK YOL BORSA POLİTİKASINDAN VAZGEÇİLİR Mİ?

Peki bundan sonrasında ne olması umut ediliyor? En büyük vehamet başta bankacılık olmak suretiyle sınırı olan sayıda hissede olan hareketin tamama yayılması. Yani bu düşüşlerden öteki yatırımcıların panik olması yada nakit ihtiyacı doğmuş büyük yatırımcıların diğer hisselerde de satış yapması. Diğer önemli mevzu ise banka hisselerinde alınan bu teminatların 30 Eylül’de tamamlanmasının zorunluluğu. 30 Eylül’e kadar yatırımcılar ya nakit para bulup bu hisseleri alıp yerine koyacak veya ellerindeki hisseleri satıp işlemi kapatacak. Üçüncü ihtimal aracı kurumların zarar etmemek için ve verdikleri kredileri de geri alabilmek için yatırımcıların bu hisselerini satışa koymaları. Bu süreçte ise hem kişiler bununla beraber aracı kurumların zor durumda kalmasından korkuluyor. Daha açık bir anlatım ile bu hareketler nedeniyle birtakım yatırımcıların batması ve birtakım aracı kurumların da büyük zararlara uğraması ihtimali dil getiriliyor.

 

 

Ancak durumun borsada diğer hisselere iyi mi yansıyacağı önemli. Yukarıda yazdığımız gibi bazı hisselerde taban hareketinin sürmesi sebebiyle yatırımcıların ürkü olması ve nakde ihtiyaç duyan büyük yatırımcıların ellerindeki diğer hisse senetlerini satmak zorunda kalmaları riskleri önümüzdeki en büyük sorun olarak duruyor. Ancak ekonomi yönetiminin düşük faiz ve döviz kurunu stabil tutma politikası ve borsa şirketlerinin de ucuz olması sebebiyle borsada bundan sonraki durumun iyi olmasını bekleyenlerin sayısı fazla. Diğer taraftan Bakan Nebati’nin açıklamalarından yola çıkılarak ürem ve dövizde kaybeden yatırımcıya bir yol gösterilmesi ihtiyacının göz önüne alınması gerekiyor. Deyim yerindeyse ekonomi yönetiminin enflasyona karşı tek korunma aracı olarak gösterilen borsadan basit vazgeçip geçmeyeceği sorusu bundan sonraki dönemi belirleyecek.

Son olarak olup bitene Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) izleyici kalması büyük reaksiyon topluyor. Bazı hisselerde yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten izahat isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan herhangi bir malumat istemedi.

Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂

İçeriğimize oy verin

Yorum yapın