Merhaba,
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB) 2022 yılının ilk yarısına yönelik İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nda, sektörün mevcut pazarlarda daha aktif olması ve yeni pazar arayışını hızlandırması ihtiyacının ön planda olduğuna dikkat çekilerek, Orta Doğu ile Kuzey Afrika vatanlarında hayata geçirilmesi öngörülen yüzde 52’si üstyapı olmak üzere toplam 3,9 trilyon dolarlık proje için BAE, Suudi Arabistan ve Cezayir benzer biçimde ülkelerle görüşmelerin hızlandığı vurgulandı.
Türkiye’nin en köklü sivil camia örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nun Temmuz 2022 sayısını yayınladı. “Dünyada Enflasyon Büyümeyi Unutturdu, Resesyon Riski Gündemde” başlığı ile gösterilen analizde, küresel ve milli ekonominin yanı sıra inşaat sektöründe yılın ilk yarısına ilişkin veriler kapsamlı biçimde değerlendirildi.
Türk müteahhitlerin Ocak – Haziran 2022 döneminde yurt dışında 4,6 milyar dolarlık 132 yeni proje üstlendiğine işaret edilen raporda, mevcut pazarlarda daha etken olunması ve yeni pazar arayışının hızlandırılması ihtiyacı vurgulandı. Çalışmada, “Artan petrol gelirleri Türk müteahhitlerin aktif olduğu coğrafyalarda fırsatlar sunmaktadır. Ayrıca diplomatik ilişkilerin son dönemde tekrar ısınmış olduğu Körfez bölgesi ve potansiyel pazar olarak takip edilen Sahra-altı Afrika’nın öne çıkmış olduğu görülmektedir” denildi.
Suudi Arabistan, 3,3 trilyon dolarlık fırsat sunuyor
Raporda, dış politikada yaşanan son gelişmeler ile sektörün deneyiminin yüksek olduğu Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan pazarlarının öne çıktığının belirtilerek şu şekilde devam edildi: “BAE’ye 30-31 Mart 2022 tarihlerinde DEİK & TMB işbirliğinde düzenlenen müteahhitlik heyeti ziyareti çerçevesinde, ülkede istila sebebiyle durdurulan projelerin hayata geçirilmesi sürecinde BAE yetkilileri Türk müteahhitler ile çalışmak istediklerini ifade etmiştir. Suudi Arabistan Prensi Muhammed bin Selman’ın Haziran ayında meydana gelen Türkiye ziyareti kapsamında da ülkede faaliyet yayınlayan Türk müteahhitler, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile S. Arabistan Ticaret ve Enformasyon Bakanı Macid Abdullah Al Qasabi ve Yatırım Bakanı Khalid Bin Abdülaziz Al Falih ile biraraya gelmiştir. TMB’nin de üyelerini temsil ettiği görüşmede Suudi bakanlar, sektörün son dönemde maruz kaldıkları sorunların çözümü ile yakından ilgilenmiş, önümüzdeki dönemde ülkede gerçekleştirilecek toplam 3,3 trilyon dolarlık altyapı ve üstyapı projelerinin sunmuş olduğu fırsatlara dikkat çekmiştir.”
Yüksek petrol tutarları yatırım bütçesini artırdı
Çalışmada, Körfez devletlerinde 2020 senesinde pandemiye bağlı olarak bir ekonomik daralma gözlenirken en son Rusya-Ukrayna savaşıyla yükselen petrol fiyatlarının ise yatırım projelerine daha oldukca bütçe ayırılmasına imkan sağladığı belirtilerek, “MEED (Middle East Business Intelligence) verilerine göre bu kapsamda hayata geçirilecek projelerin büyüklüğü açısından Suudi Arabistan ilk sıradadır. Orta Doğu ve Kuzey Afrika devletlerinde %52’si üstyapı olmak suretiyle 3,9 trilyon dolar tutarında projenin hayata geçirilmesi öngörülürken, Irak ve Suudi Arabistan başta olmak suretiyle bölge devletlerinde 100 milyar dolar ücretinde proje de değerlendirme aşamasındadır” denildi.
Dikkatlerin odağındaki Afrika için de girişimler sürüyor
TMB’nin çalışmasına göre MEED verileri kapsamında önümüzdeki dönemde başta Nijerya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Tanzanya ve Gana olmak suretiyle Sahra-altı Afrika bölgesinde de 880 milyar dolar tutarında enerji, ulaştırma ve petrol projesinin gerçekleştirilmesi bekleniyor. Raporda, bu bölgeyi de yakından takip eden TMB’nin Kuzey Afrika’da öne çıkan Cezayir’e Eylül ayında Ticaret Bakan Yardımcısı başkanlığında bir müteahhitlik heyeti ziyareti düzenlenmesi yönünde çalışmalar sürdürdüğü kaydedildi. Öte yandan başta Sahra-altı Afrika olmak suretiyle pek fazlaca pazarda hem küresel para politikasında sıkılaşma döneminin aynı zamanda savaşın finansman ihtiyacını arttırdığına değinilen çalışmada, şu şekilde devam edildi: “Finansman temini kapsamında TMB, başta Türk Eximbank olmak suretiyle internasyonal kalkınma bankaları ve ihracat kredi kuruluşları ile yakın temaslar yürütmektedir. Son olarak Danimarka İhracat Kredi Ajansı (EKF) yönetiminin misafir edilmiş olduğu görüşmede, EKF’in finansman imkanları hakkındaki TMB üyeleri bilgilendirilmiştir. Öte taraftan Türk müteahhitlerin deneyimi kapsamında KÖİ projeleri de fırsat sunabilecektir. İlaveten yurt dışında Türk bankaları tarafından verilen teminat mektupları ve kontr-garantilerin direkt kabulünde yaşanan sıkıntıların ülkemiz diplomasisinin üst seviye ikili temaslarında gündeme katılımı ihtiyacı mevcuttur.”
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2022 yılının ilk yarısını değerlendirdiği raporda sektöre ilişik özetle şu tespitlere işaret edildi:
RUSYA’DA İLK 6 AYDA 4 YENİ PROJE ÜSTLENİLDİ
Savaşla ortaya çıkan krizin seyri, Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetleri için büyük ehemmiyet taşımaktadır. Geçtiğimiz yıl 11 milyar dolar ücretinde rekor seviyede yeni proje üstlenilmiş olan Rusya’da, devam etmekte olan projelerin 20 milyar dolar ücretinde olduğu hesaplanmaktadır. Ülkede şantiyeler kapanmamış sadece Avrupa firmaları ile ortak yürütülen projelerde aksamalar ortaya çıkmıştır. Ayrıca genelde savaş kaynaklı belirsizlikler, sektörün önder pazarında bir bekleme sürecine girilmesine neden olmuştur. Ticaret Bakanlığı’nın verilerine gore bu yılın ilk 6 ayında Rusya’da toplam ücreti 396 milyon dolar olan 4 yeni proje üstlenilmiştir.
YURT DIŞINDA 100 BİN TÜRK İŞÇİ HEDEFİ İÇİN GÖRÜŞMELER SÜRÜYOR
Uzun zamandır yurt dışı projelerde istihdam edilen Türk işgücü sayısının halihazırdaki 35 bin seviyesinden 100 bine çıkarılması hedefini gündemde tutan TMB, ilgili bakanlık ve kurumlarla yoğun temaslar yürütmektedir. Bu kapsamda TMB tarafınca işgücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talep edilmekte ve işçilerin, işveren şirketler aleyhine açmış olduğu davalar çerçevesinde çalışılan ülke mevzuatının dikkate alınması yönünde bir içtihat geliştirilmesi ihtiyacına işaret edilmektedir. Gelir vergisi istisnası talebine Hazine ve Maliye Bakanlığı olumlu yaklaşım göstermiş olup, mevzu hakkında Bakanlık ile teknik düzeyde görüşmeler devam etmektedir.
SEKTÖR YÜZDE 7,2 KÜÇÜLDÜ, FAALİYETLER DURMA NOKTASINA GELDİ
İnşaat sektörü, 2021 yılının ardından bu senenin ilk çeyrek döneminde de ekonominin sergilediği yüksek büyüme performansından yararlanamamış, sektörde yatırımlardaki düşüş ve artan girdi maliyetleri sorunuyla beraber faaliyetler tekrar durma noktasına gelmiştir. Yılın geri kalanı için enflasyonla mücadele adımları ile Rusya – Ukrayna savaşının doğrudan ve endirekt yansımaları sektörün yurt içi ve yurt dışı projeleri üzerinde belirleyici olacaktır. Sektörün GSYH içerisindeki oranı %4,4 oranına kadar gerilemiştir. Bu oran, 2021 senesinde %5,2 idi.
GİRDİ MALİYETLERİ SORUNU SAVAŞLA KRİTİK BİR HAL ALDI
TÜİK İnşaat Maliyet Endeksi’nde geçen çeyrek dönemde rekor seviyeler izlenmeye devam edilmiş, söz mevzusu endeks Nisan 2022’de senelik bazda %106,6 ve aylık bazda da %6,1 yükselmiştir. Bu dönemde yıllık olarak alt endeksler olan araç-gereç endeksi %133,7, işçilik endeksi ise %43,7 artmıştır. Bir diğer kırılım olarak yine geçen senenin aynı ayına oranla bina dışı yapıların inşaatında (kamu alt yapı projeleri) araç-gereç endeksinin %146’ya varan miktarda yükselmesi dikkat çekmiştir. Maliyet artışları konut tutarları üstünde de yukarı yönlü baskı yaratmaya devam etmektedir. Hafta başlangıcında açıklanan Mayıs ayı verilerine nazaran de; İnşaat Maliyet Endeksi, yıllık bazda %105,73 ve aylık bazda da %3,97 oranında yükselişini sürdürmüştür.
SEKTÖRDE BORÇLULUK VE İSTİHDAM KAYBI SÜRÜYOR
Finansal koşullardaki belirsizlikle beraber sektörde hakediş ödemelerinde dikkat çeken uzun süreli gecikmeler ve artan vergi yüküyle beraber yüksek borçluluk sürmektedir. BDDK’nın verilerine bakılırsa inşaat sektöründe kullanılan nakdi kredi toplamı 2022 Mayıs ayında yıllık %51 artışla 513,5 milyar TL olmuştur. Sektörün takipteki kredi payı, 30 milyar TL kredi ücreti ile yaklaşık %6’dır. İstihdam potansiyeliyle de öne çıkan inşaat sektöründe TÜİK’in Ücretli Çalışan İstatistikleri kapsamında Nisan 2022 itibarıyla mevsim etkisinden arındırıldığında senelik %4,4’e çıkan yitik ek olarak dikkat çekicidir. Ağırlaşan mali problemler inşaat sektöründe yapılanma periyodunun tamamlanması konusunu da gündemin arka sıralarına itmiştir.
KATMA DEĞERİ YÜKSEK PROJELER ÖNCELİKLENDİRİLMELİ
Sektörde büyümeye dönüş için inşaat yatırımlarında canlanmaya ve öngörülemez düzeyde artan girdi maliyetlerinin yarattığı sorunun çözümüne ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle kamunun yatırım programlarının bu çerçevede yol gösterici olmasına gereksinim duyulmaktadır. Bu kapsamda amme yatırım programında bir önceliklendirme yapılmasında ve daha fazla ekonomik ve sosyal katma değer yaratacak projelerin tercih edilmesinde fayda görülmektedir. Sektörün arasında bulunduğu ekonomik sıkıntılara ilişkin bir öteki ihtiyaç; yükseltilmiş olan stopaj ve KDV tevkifat oranlarının en azından eski düzeylerine çekilmesidir.
KONUT PİYASASINDA ARZ-TALEP DENGESİZLİĞİ ARTTI
Yaşanan yüksek maliyet artışlarının ağırlıklı etkisiyle konut fiyatlarında artış ile beraber yeni mesken üretiminde temkinlilik, hatta gerileme izlenmektedir. Olağanüstü bir dönemden geçişin ağırlıklı etkisiyle dengesizliklerin izlendiği piyasa koşullarında orta ve dar gelirli kesim için mesken sahibi olmak giderek zorlaşmaktadır. İnşaat imalatını finanse edebilecek çözümler gerekmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın konut fiyatlarında payı yüksek olan arsa maliyetlerinin azaltılmasına yönelik çalışmaları bu açıdan büyük önem taşımaktadır.
İLK EL SATIŞLAR HAREKETLENDİRİLMELİ
Özellikle sektörle birlikte sektörün direkt ve endirekt etkileriyle ekonominin genelinin desteklenmesi kapsamında ilk el satışları hareketlendirecek adımlara ihtiyaç duyulmaktadır. İlk el konutlar, toplam satışlardan düşük hisse almayı sürdürmektedir. Ocak-Mayıs 2022 döneminde ilk el satışların toplam satışlar içerisinden aldığı hisse %28,4’tür. Bu nispet, 2018 senesinde %47’lerde iken düzenli olarak düşüşle geçen yılın aynı döneminde %30,9 olmuştur.
İKLİM KRİZİYLE MÜCADELE VE DİJİTALLEŞME ÖNEM TAŞIYOR
Paris İklim Anlaşması kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) çerçevesinde Ticaret Bakanlığı tarafından koordine edilen Çalışma Grubu toplantılarında sektör, TMB tarafınca temsil edilirken; inşaat faaliyetlerinin dönüşümünde şirketler için başta karbon vergisinin getireceği yükten kaygı edilmekte ve yeşil finansman mevzusunda kaynakların çeşitlendirilmesine duyulan ihtiyaç vurgulanmaktadır. Ayrıca AYM uyum sürecinde Türk inşaat sektörünün kapasite gelişiminde dijitalleşme büyük önem taşımaktadır. Bu sıkıntılı süreçte sektöre yönelik “start-up”ların özendirilmesi ve desteklenmesinin önemini vurgulayan TMB, sektörde bu yönde çalışmalara adım atmıştır.
Yorumlarınızı esirgemeyin lütfen 🙂